PTASIA GRYPA - WARTO WIEDZIEĆ

Influenza ptaków o wysokiej zjadliwości, ang. Highly pathogenic avian influenza (HPAI), d. pomór drobiu, ang. Fowl plaque (FP) należy do chorób zwierząt listy A OIE jako niezwykle zakaźna i zaraźliwa choroba wirusowa drobiu, która może powodować śmiertelność do 100%. Chorobę wywołują niektóre szczepy podtypów H5 i H7 wirusa influenzy typu A.

Kraj, w którym choroba wystąpi narażony jest na bardzo duże straty ekonomiczne w przemyśle drobiarskim, spowodowane padnięciami drobiu, kosztami jej likwidacji i odszkodowań, a także wstrzymaniem obrotu i eksportu drobiu, jaj , mięsa drobiowego i przetworów z mięsa drobiowego. Ograniczenie strat bezpośrednich i pośrednich uzależnione są od wprowadzenia szybkich i skutecznych metod kontroli i zwalczania choroby.

W Polsce dotąd nie stwierdzono influenzy ptaków o wysokiej zjadliwości, natomiast w połowie lat 90-tych notowano u indyków przypadki influenzy ptaków (AI) powodowane przez wirus o niskiej zjadliwości. W kraju nie stosowano szczepień profilaktycznych, tak więc populacja drobiu jest w pełni wrażliwa na tę chorobę. Istnieje więc prawdopodobieństwo, że w przypadku wystąpienia choroby w Polsce epidemia szerzyłaby się bardzo gwałtownie zwłaszcza w rejonach o dużej koncentracji drobiu. Przykładem mogą być ostatnie epizootie HPAI w krajach UE – we Włoszech (1999/2000) i w Holandii (2003).

Plan zwalczania HPAI jest kluczowym dokumentem, na podstawie którego możliwa jest ocena stopnia przygotowania Polski do jej zwalczania w przypadku wybuchu. Podstawę prawną do opracowania planu stanowi ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 roku
o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz
o inspekcji weterynaryjnej - tekst jednolity z 1999 roku Dz. U. Nr 66 poz. 752
z późniejszymi zmianami.
Zakres odpowiedzialności oraz podejmowane działania inspekcji weterynaryjnej opisane w planie gotowości opierają się na aktualnie obowiązujących krajowych
i międzynarodowych aktach prawnych.

            Choroba i jej  przyczyny

Influenza ptaków o wysokiej zjadliwości (HPAI) d. pomór drobiu (FP) jest wysoce zakaźną  chorobą wirusową, która może powodować do 100% śmiertelności u ptaków domowych. Choroba ta znajduje się na liście A OIE i jest powodowana tylko przez niektóre wirusy influenzy typu A należące do podtypów H5 i H7.

            Na zakażenie wirusami influenzy ptaków (ang. Avian influenza, AI) podatne są prawie wszystkie gatunki ptaków zarówno domowych (drób) jak i dzikich wolno żyjących, jednak stopień wrażliwości poszczególnych gatunków jest zróżnicowany. Influenza ptaków o wysokiej zjadliwości najczęściej występuje i powoduje największe straty u kur
i indyków. Często stwierdzane u ptaków wolno żyjących zakażenia wirusami AI zasadniczo przebiegają bezobjawowo. Jednak ptaki te, zwłaszcza migrujące ptaki wodne są długotrwałymi nosicielami wirusa AI i stanowią potencjalne źródło zakażenia dla drobiu. Zakażenia wirusem AI opisano również u małp, świń, fretek, koni, bydła jak i wielorybów. 
        

        Obszar występowania

Wirusy influenzy ptaków są szeroko rozprzestrzenione w świecie i w wielu krajach  zwłaszcza o rozwiniętej przemysłowej produkcji drobiu, stanowią poważny problem epizootyczny i gospodarczy. Migrujące ptaki dzikie, zwłaszcza ptactwo wodne, u których utrzymuje się długotrwałe bezobjawowe nosicielstwo uważa się za jedno z głównych sposobów przekraczania przez chorobę granic i kontynentów.
Od 1955 roku w świecie zanotowano 19 wybuchów HPAI u drobiu i tylko jeden u ptaków dzikich (mewy, 1961), z czego w ostatnim dziesięcioleciu było ich dziewięć (Ameryka Płn., Azja, Afryka, Europa),  w tym cztery w krajach UE: Anglia (1991), Włochy (przełom 1997/98 i  przełom 1999/2000), Holandia (2003).

        Podstawowe objawy

Okres wylęgania choroby waha się od kilku godzin do 2-3 dni. Dla celów urzędowego zwalczania maksymalny okres inkubacji HPAI, wynosi 21 dni (patrz Kod OIE 2.1.14). Objawy kliniczne są mało charakterystyczne i zróżnicowane w zależności od zjadliwości wirusa, gatunku i wieku ptaków, zakażeń towarzyszących, warunków środowiskowych. Z głównych objawów HPAI u drobiu są depresja, gwałtowny spadek / utrata produkcji jaj, miękkie skorupy jaj, objawy nerwowe, obrzęk i zasinienie grzebienia i dzwonków, silne łzawienie, obrzęk zatok podoczodołowych, kichanie i duszność, biegunka. Padnięcia mogą być nagłe, bez widocznych objawów. Śmiertelność może dochodzić do 100%. Przy zakażeniu wirusami AI, przy niskiej zjadliwości (LPAI) mogą wystąpić objawy ze strony układu oddechowego (z reguły łagodne), depresja, biegunka, zmniejszona produkcja jaj u niosek.

           Rozprzestrzenianie sięnastępować również poprzez zanieczyszczoną paszę, sprzęt, środki transportu. Bardzo ważną w  rozprzestrzenianiu wirusa AI rolę odgrywa również człowiek. Rozprzestrzenianie z wiatrem zainfekowanych cząstek i kropelek nie ma większego znaczenia. Transmisja poprzez jajo nie została udowodniona pomimo, że wirus AI wykrywano w żółtku, białku i na skorupie jaja.

Wirus AI może zachowywać aktywność w środowisku kurnika przez 5 tygodni.
W kale przeżywa przez co najmniej 35 dni w temperaturze 4⁰C, a w kurzu kurnika przez
2 tygodnie po usunięciu ptaków. W wodzie (stawy, jeziora) zachowuje zakaźność do 4 dni przy temperaturze 22⁰C i ponad 30 dni przy temperaturze 0⁰C. Wirus wykrywano
w tuszkach padłych ptaków dzikich po 23 dniach w temp. 4⁰C. W tuszkach drobiu przechowywanych w temperaturze pokojowej wirusy AI przeżywały tylko kilka dni, natomiast w temperaturze lodówki – do 23 dni. Wirus może utrzymywać się w drobiowych produktach mięsnych ale niszczy go obróbka termiczna. Posiadając otoczkę lipidową wirusy AI są wrażliwe na powszechnie stosowane środki dezynfekcyjne, włączając detergenty.

Influenza ptaków o wysokiej zjadliwości jest jedną z najbardziej zakaźnych chorób drobiu. Zakażone ptaki wydalają duże ilości wirusa z kałem, w wydzielinie z oczu i dróg oddechowych. Najbardziej prawdopodobnym źródłem zakażenia drobiu domowego jest bezpośredni lub pośredni kontakt (woda do picia) z migrującymi ptakami dzikimi, zwykle ptactwem wodnym. Rozprzestrzenienie może 
            

                 Strategia kontrolowania choroby

Strategia polega na szybkim likwidowaniu postaci HPAI u drobiu w możliwie najkrótszym okresie poprzez
-          ścisłą kwarantannę, szybkie wybicie całego pogłowia drobiu w ognisku choroby, jego zniszczenie wraz z zakażonymi produktami, materiałami i sprzętem celem usunięcia źródła infekcji
-          skuteczne odkażanie celem usunięcia / ograniczenia obecności wirusa
-          ścisłą kwarantannę i kontrolę przemieszczenia drobiu celem zapobieżenia rozprzestrzeniania wirusa
-          prowadzenie dochodzenia i przeglądów celem zlokalizowania źródła
i określenie zasięgu infekcji
-          tworzenie stref w celu oddzielenia obszarów zakażonych od wolnych od choroby.

Infopres