Pogoda z wróżb i ogień, który chronił

Dziś w każdej chwili można pójść do sklepu. Kiedyś jedzenie zapewniano sobie pracą w polu. O tym jest wystawa prezentująca życie w gospodarstwie na ziemi pszczyńskiej kiedyś i obecnie.

- Pokazujemy, że gospodarstwo – chociaż teraz tego często nie widzimy – kiedyś było podstawą istnienia. Rytm zmiany pór roku wyznaczał życie, wyznaczał to, co robimy. Dziś nie ma to aż takiego wpływu – mówi Agnieszka Szymula. Wiosną, latem i wczesną jesienią ciężko pracowano na polu, okres zimowy był natomiast czasem na odpoczynek, dla rodziny oraz na zaklinanie przyrody, by kolejne żniwa były udane. Np. traktowane dziś jako zabawa odwiedziny Mikołajów w Łące, czy odwiedziny kolędników miały pobudzić do życia uśpioną przyrodę. Dziś życie na wsi wygląda inaczej.

A. Szymula jest autorką i koordynatorką wystawy pt. „Od myszy do cesarza wszyscy żyją z gospodarza. Rok gospodarski na ziemi pszczyńskiej”, która prezentowana jest w Muzeum Miejskim w Tychach. Wystawa prezentuje dawny i współczesny roczny cykl prac gospodarskich oraz przemiany zachodzące na przestrzeni ostatnich stu lat w gospodarstwach rolnych na obszarze historycznej ziemi pszczyńskiej.

Zmiany dotyczą np. prognozowania pogody. - Dziś wystarczy włączyć telewizję. Kiedyś najpopularniejsza wróżba polegała na tym, że od św. Łucji aż do Wigilii zapisywano pogodę w każdym dniu. Wychodzi 12 dni. Każdy kolejny dzień mówił o tym, jaka będzie pogoda w każdym miesiącu kolejnego roku – przyznaje Szymula.

Życie na wsi wyznaczały liczne święta, które – jak wierzono – miały pomóc w prowadzeniu gospodarstwa, np. Zielone Świątki. - Ustawiano ogromne ogniska na skrajach pól, wieczorem wszyscy się schodzili. Wierzono, że ogień zabezpieczy plony przez nieszczęściami: gradobiciem czy burzą – zauważa A. Szymula.

W przygotowanie wystawy zaangażowało się sporo osób, które przekazywały archiwalne zdjęcia, informacje o dawnych czasach, rekwizyty czy maszyny, a także biorąc udział w sesjach zdjęciowych. Na wystawie obejrzeć można m.in. zdjęcia dawnego brogu na ziemniaki w Łące, obejścia gospodarskiego z 1962 r. w Kobiórze, rekonstrukcję dawnego pieczenia chleba w Jankowicach. Widać postępującą mechanizację w gospodarstwach, są stare maszyny (np. do cięcia buraków czy mielenia kości) i urządzenia rolnicze. Część z nich pochodzi ze zbiorów rodziny Żyłów z Jankowic. Pokazano też przygotowywanie zapasów na zimę w wykonaniu m.in. rodziny Waliczków z Góry. - Kiedyś samemu trzeba było sobie zapewnić, by komora na zimę była pełna. Dziś w każdej chwili można pójść do sklepu – zauważa Szymula.

O tym, że wystawa jest potrzebna niech świadczy choćby to, że niektórzy odwiedzający nie wiedzieli czym są i do czego służą... widły. - Chcemy przede wszystkim zachować dawne nazewnictwo i utrwalić informacje o życiu jeszcze w czasach przedwojennych. To najlepszy czas na taką wystawę, bo za 10 lat może już nie być świadków tych czasów – podkreśla A. Szymula. W kwietniu ma ukazać się publikacja na ten temat.

Wystawę oglądać można w Muzeum Miejskim w Tychach (ul. Katowicka 9), dostępna będzie do 16 kwietnia. Wstęp jest wolny. Partnerami projektu są m.in. Starostwo Powiatowe w Pszczynie, Urząd Gminy Miedźna czy Gminny Ośrodek Kultury w Miedźnej.

pako