Co dalej z pszczyńskim „Wawelem"?

Renowacja sarkofagów z krypty Promnitzów w podziemiach kościoła pw. Wszystkich Świętych w Pszczynie trwa już osiem lat. Prace są na ukończeniu, ale w budżecie wojewódzkiego konserwatora zabytków zabrakło pieniędzy dla pszczyńskiego „Wawelu".

- W związku z odrzuceniem wniosku o finansowanie prac nad sarkofagami skontaktowałem się ze Śląskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków - Anną Borowik. Z odpowiedzi, jaką uzyskałem nie wynika bezpośrednio, czy nasz wniosek będzie rozpatrywany po raz drugi w tym roku. Aktualnie znajduje się on na liście rezerwowej. W piśmie wskazano jedynie, że kwota przeznaczona na konserwację zabytków w całym województwie wynosi ponad 2,4 mln zł. Zostało złożonych 166 wniosków o dofinansowanie, opiewających na łączną sumę 36 mln zł. Wiele z nich zostało odrzuconych, w tym również i nasz – mówi proboszcz parafii Wszystkich Świętych w Pszczynie, ks. Krystian Janko.

Przez 8 lat renowacja pszczyńskich sarkofagów była w całości pokryta z funduszy wojewódzkiego konserwatora zabytków. Na parafii ciążyły jedynie dodatkowe koszty, związane m.in. z transportem. Środki od konserwatora pozwalały na to, by w ciągu roku odrestaurować jeden sarkofag. Aktualnie ukończonych zostało osiem z 13. Na ten cel wydano dotąd 460 tys. zł. Aby zamknąć cały projekt potrzeba jeszcze około 300 tys. zł. Pieniądze będą potrzebne nie tylko na odnowienie sarkofagów, ale również na aranżację krypty. Odnowione sarkofagi przechowywane są teraz w Muzeum Zamkowym w Pszczynie, na poziomie zbrojowni, w części, która nie jest dostępna dla zwiedzających.

Nie byłoby czego odnawiać

Początek renowacji sarkofagów jest powiązany z remontem kościoła pw. Wszystkich Świętych. Wówczas konserwatorzy, którzy pracowali w świątyni, zdecydowali się na wejście do wnętrza krypty. W środku znajdowało się sporo gruzu (mógł on się tam pojawić w związku z remontem kościoła). Do teraz widoczne są ślady dewastacji, bo w ciągu ostatnich 400 lat krypta została parokrotnie obrabowana.

- Stan sarkofagów został określony jako katastrofalny. Gdyby dłużej zwlekano z ich restauracją, nie byłoby czego odnawiać. Blachy były odkształcone, a kości wymieszane. W jednym sarkofagu znaleźliśmy trzy czaszki. Zastaliśmy ogromny bałagan, a całość porządkowała grupa archeologów i antropologów – mówi Agnieszka Trzos, konserwatorka, która wraz ze swoim mężem Tomaszem zajmuje się renowacją sarkofagów.

W przypadku krypty pszczyńskiej mamy do czynienia z zespołem sarkofagów, które możemy podzielić na cynowe i miedziane. Najpiękniejszym jest ten należący do Anny Marii Promnitz, pochodzący prawdopodobnie z 1620 r. Sarkofagi nie zawsze powstawały w roku zgonu. Często zamawiane były jeszcze za życia, czy wiele lat po śmierci.

- Ogromna szkoda, że proces badawczy, który był prowadzony przez osiem lat i jest już prawie na ukończeniu, został przerwany. Krypta określana była „pszczyńskim Wawelem” i w żadnym wypadku nie jest to przesada. Tutaj znajduje się jeden z najstarszych opisanych sarkofagów w Polsce (1582 r.) - wcześniejszy jest jedynie Zygmunta Augusta – mówi Agnieszka Trzos.

Więcej na ten temat czytaj w najnowszym wydaniu „Gazety Pszczyńskiej", nr 15 z 11 sierpnia br.

az