Zniesiono autonomię części Górnego Śląska

66 lat temu, 6 maja 1945 r. zniesiona została autonomia polskiej części Górnego Śląska, którą region cieszył się w okresie międzywojennym.
Dekret uchylający ustawę konstytucyjną z 15 lipca 1920 r., zawierającą statut organiczny woj. śląskiego, wydała 66 lat temu komunistyczna Krajowa Rada Narodowa.

Tym samym formalnie zniesiono autonomię, zagwarantowaną mieszkańcom Górnego Śląska przez Sejm II RP.

Autonomia polskiej części Górnego Śląska została ustanowiona na mocy ustawy konstytucyjnej Sejmu Ustawodawczego (Statut Organiczny Województwa Śląskiego) z 15 lipca 1920 r. Statut organiczny nadawał województwu szeroką autonomię w wielu dziedzinach życia. Na jego mocy powołano Sejm Śląski, uchwalający własny budżet, który zasilał Skarb Śląski. Część jego dochodów była odprowadzana do budżetu centralnego, reszta pozostawała w regionie.

Założenia regionalnej autonomii zostały wówczas wypracowane przez wybitnych specjalistów - prof. Józefa Buzka (brata dziadka obecnego szefa europarlamentu) oraz Konstantego Wolnego, pierwszego marszałka Sejmu Śląskiego.

Twórcy statutu organicznego zawarli w nim punkt uzależniający jakiekolwiek ograniczenie regionalnych swobód od zgody Sejmu Śląskiego. Tymczasem w ekspertyzie przygotowanej w katowickim urzędzie wojewódzkim w 1945 r. napisano, że kres autonomii może położyć _”akt ustawodawczy centralnych czynników państwowych” i nie trzeba pytać tu o zgodę instytucji, której już nie ma - Sejmu Śląskiego.

_”Nieposiadająca demokratycznej legitymacji KRN z Bolesławem Bierutem na czele, znosząc autonomię i nakazując przejęcie mienia Skarbu Śląskiego przez Skarb Państwa, złamała obietnice dane Ślązakom w roku 1920, podważając ich zaufanie do państwa polskiego”. Faktycznie autonomiczne województwo śląskie przestało działać we wrześniu 1939 r., wraz z okupacją i przyłączeniem województwa do III Rzeszy, a formalnie - 6 maja 1945 r., kiedy Krajowa Rada Narodowa zniosła autonomię Śląska.


Zdzisław Spyra

akm