Marsz Śmierci, pszczyńscy Sprawiedliwi – wystawa przy centrum przesiadkowym

Przy centrum przesiadkowym w Pszczynie można zobaczyć wystawę upamiętniającą lokalnych bohaterów, którzy podczas Marszu Śmierci ratowali więźniów obozu Auschwitz-Birkenau. Pomysłodawcą i inicjatorem wystawy jest Stanisław Janosz, nauczyciel historii w LO im. Bolesława Chrobrego w Pszczynie.

Wystawa plenerowa „Marsz Śmierci, pszczyńscy Sprawiedliwi” prezentuje historię o bohaterach, którzy udzielili bezinteresownej pomocy kilku uciekinierom z marszu śmierci, jaki przeszli więźniowie niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau przez miejscowości powiatu pszczyńskiego. - Co roku oddajemy hołd ofiarom Marszu Śmierci, ale bardzo często zapominamy, o tych którzy z narażeniem swojego życia ratowali, bądź udzielali schronienia - mówił Stanisław Janosz, nauczyciel historii w I LO im. Bolesława Chrobrego w Pszczynie. – Dziś, kiedy próbuje się historię przeinaczać, relatywizować, odwracać do góry nogami, przy należytym oddaniu hołdu ofiarom, chciałem należycie zaakcentować honorowe postawy mieszkańców ziemi pszczyńskiej - dodał.

Tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata to honorowe odznaczenie cywilne przyznawane przez Państwo Izrael na podstawie decyzji Instytutu Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu w Jerozolimie. Pszczyńscy Sprawiedliwi to osoby nieżydowskiego pochodzenia, które udzielały bezinteresownej pomocy Żydom prześladowanym przez nazistowskie Niemcy. - Na tablicach znajduje się informacja, kto może być nazywany Sprawiedliwym, jakie warunki musi taka osoba spełnić - tłumaczy Stanisław Janosz.

Wystawa zestawia ze sobą dwie strony tych tragicznych wydarzeń – perspektywę nie tylko ofiar, ale i świadka, który z narażeniem życia udzielał pomocy, w tym schronienia. Celem wystawy jest przede wszystkim edukacja, zarówno środowiska uczniowskiego, jak również podróżnych i społeczności  ziemi pszczyńskiej.

Pamiątkowe tablice upamiętniające tragiczne wydarzenia przedstawiają historię rodziny Godzków i Paszków z Brzeźc, Tenderów z Radostowic oraz Gertrudy Pustelnik z Poręby. Prezentują także ks. Stanisława Mazaka, który ratował Żydów na Wschodzie. Nie pochodził bezpośrednio z ziemi pszczyńskiej, jednak na emeryturze zamieszkał u swojej pszczyńskiej rodziny, gdzie pozostał aż do śmierci. Został pochowany na cmentarzu św. Jadwigi w Pszczynie. - Musiałem odnaleźć kolejne pokolenia tych rodzin. Ten temat wciąż bardzo mocno żyje w ich domach. Pokazywali zdjęcia, dyplomy, medale i listy - opowiada autor wystawy. - Udało mi się dotrzeć do córki i syna państwa Tenderów z Radostowic. Ich syn doskonale pamięta mężczyznę, któremu jego rodzice ocalili życie - dodaje Stanisław Janosz.

Wystawa prezentuje niektóre historie pomocy niesionej przez ludzi z tego rejonu. - Na tablicach znalazło się tylko kilka nazwisk osób, których historie są udokumentowane w rozproszonych źródłach, a także zebrane w książkach. Mamy relację i pełną świadomość tego, że osób pomagających w trakcie marszu na naszej ziemi było dużo więcej - powiedział organizator wystawy. - Przed nami zdanie poszukiwania informacji, zbierania relacji, a następnie doprowadzenie do działań, które mogłyby poszerzyć grono Sprawiedliwych - podsumował Stanisław Janosz.

Wystawę zorganizował powiat pszczyński.

ar